|
Magdalena Wasielewska, Szilárd Tóth
Poznan - Szeged - Tartu |
||||
|
1. Geneza jezykoznawstwa polonistycznego. Zwiazki Polaków ze wspólczesna nauka estonska siegaja daleko w przeszlosc. Poczatków jezykoznawstwa polonistycznego w Estonii upatrywac mozna u zródel dorpackiego uniwersytetu (którego zalazkiem bylo polskie gimnazjum - jeszcze za czasów ponad 40-letniej przynaleznosci Tartu do Rzeczpospolitej). Wlasciwe jednak narodziny jezyka polskiego na estonskich uczelniach nastapily w 1803 r. kiedy to na Uniwersytecie w Tartu otwarto Katedre Jezyka i Literatury Rosyjskiej, gdzie wsród proponowanych kursów znalazla swoje miejsce: Historia narzeczy slowianskich. Ten skromny poczatek mial swoja kontynuacje. W 1880r. Katedra Jezyka i Literatury Rosyjskiej przemianowana zostala na Katedre Jezykoznawstwa Porównawczego i Jezyków Slowianskich. W tym tez czasie przybywa do Tartu Jan Niecislaw Baudouin de Courtenay1/ - polski jezykoznawca - doktor jezykoznawstwa porównawczego i filozofii (nota bene pochodzacy ze starozytnego rodu francuskiego, którego protoplasta byl jeden z synów króla Francji Ludwika VI.) Baudouin de Courtenay podczas swej dziesiecioletniej pracy na uniwersytecie tartuskim wyznaczyl nowe drogi polskiej lingwistyce. Wykladal m.in. gramatyke porównawcza jezyka polskiego, podstawy gramatyki ogólnej, dialektologie (spod jego skrzydel wyszedl m.in. znakomity polski filolog Gabriel Korbut). W swej pracy naukowej poswiecil sie jednak jezykoznawstwu ogólnemu nie zwiazujac sie scisle z jego polonistycznym aspektem. W 1893 roku opuszcza Dorpat i obejmuje Katedre Jezykoznawstwa Porównawczego i Sanskrytu na Uniwersytecie Jagiellonskim w Krakowie.
Wydarzeniem granicznym zamykajacym drzwi polonistyce w Estonii byla II wojna swiatowa i zaistnialy po niej ustrój polityczny. W okresie radzieckim filologia polska praktycznie zniknela z tartuskiego uniwersytetu. Stopniowe jej odradzanie nastepowalo od lat szescdziesiatych (wtedy to wprowadzono obowiazkowy dwusemestrowy kurs obcego jezyka slowianskiego w ramach filologii rosyjskiej). Czynnikiem wplywajacym pozytywnie na rozwój polonistyki w Estonii jest ponadto fakt, iz obecnie równiez na drugim estonskim uniwersytecie - w Tallinnie prowadzony jest takze praktyczny kurs jezyka polskiego. Miejmy nadzieje, ze ten stopniowy rozwój doprowadzi w najblizszym czasie do kompleksowego wykladu polonistycznego w Estonii, a takze przyczyni sie do podjecia ze strony estonskiej zdecydowanych kroków w celu popularyzacji nauczania jezyka estonskiego wsród licznie przybywajacych tu obcojezycznych lektorów. 2. Rozwój leksykografii polsko-estonskiej. Najwazniejszym czynnikiem rozwoju mysli naukowej, opartej na wzajemnej wspólpracy, jest systematyczny rozwój leksykografii polsko-estonskiej, estonsko-polskiej. Dotychczas jednak nie mamy dostatecznej bazy leksyko-graficznej. Pierwsza próba zblizenia naszych jezyków byl: Praktyczny podrecznik estonsko-polski i polsko-estonski (Praktiline eesti-poola, poola-eesti käsiraamat) M. Nurmika i E. Skomorowskiego wydany kolejno w 1937, 1938 i 1939 roku3/. W rzeczywistosci byly to jednak rozmówki zaopatrzone w slownik minimum estonsko-polski i polsko-estonski. Nastepnie próbe stworzenia rozmówek estonsko-polskich podjeto jeszcze tylko dwukrotnie: w 1980 roku przyjazne dla uzytkownika aczkolwiek skromne materialowo rozmówki autorstwa W. Sepre, R. Sepre, A. Wójcik4/ oraz w b.r. obszerne, bogate materialowo choc juz nie tak przejzyste rozmówki autorstwa Mila Major5/. Ten skromny poczatek uswietnia wydany w b.r. slownik estonsko-polski autorstwa Lemmi Erin i Wieslawa Stefanczyka6/ wprowadzajacy polskiego czytelnika w podstawy leksyki estonskiej z jej gramatycznymi aspektami. Obszerniej temat leksykografi opisalismy w artykule: Vanemat ja uuemat eesti-poola leksikograafia alal, zamieszczonym w listopadowym numerze Keel ja kirjandus. 3. Perspektywy. Obok wiec koniecznosci rozszerzenia w ramach zajec uniwersyteckich jezykoznawstwa polonistycznego poza praktyczna nauke jezyka polskiego w strone literatury, historii jezyka, gramatyki historycznej, wstepu do jezykoznawstwa indoeuropejskiego, jakze waznego z punktu widzenia etnogenezy Slowian i genezy jezyka polskiego, nalezy jeszsze dazyc do kompleksowego opracowania leksyki polsko-estonskiej, wyjscia poza rozmówki, bo one nie zastapia duzych opracowan slownikowych. Potrzebne sa równiez dobre, profesjonalne podreczniki. Lada moment ukaze sie podrecznik do nauki jezyka polskiego dla Estonczyków - autorstwa L. Erin i W. Stefanczyka. Miejmy nadzieje, ze podobny podrecznik t.j. do nauki jezyka estonskiego dla Polaków powstanie równiez w najblizszym czasie. Pierwsze kroki zostaly juz poczynione. Zyczmy sobie aby na nastepne nie trzeba bylo czekac kolejnych 60 lat.
|
||||
